Zaman Süreci: Çeşitlenen Sanat
Örgü, kumaş yapmak için bir dizi ilmek ve düğümün iplikle birbirine bağlanması ile oluşan bir sanat olarak tanımlanabilir. Örgü tarihinde en eski bulgular Orta Çağ’da bulunan bir çanta ve eski Mısır’dan bulunan bir mumyanın üzerinde bulunmuş şapka ve çorap ürünleri olarak yer alıyor kaynaklarda. Çok eski zamanlara dayanan bu işlem hayvan yününe dayanarak ve basit kemik veya tahta şişlerden yapılmış olduğu keşfedilmiş. Zaman içerisinde gelişen süreçte Türk ve Moğol halkı giyim, aksesuar, süs eşyaları ve aksesuar alanlarında şimdilerde hobi olan bu içeriği bolca kullanmışlardır. Örgü sanatı Orta Asya’nın da Kültürel Mirası olarak günümüze kadar gelmiş.
Zamanla gelişen tüm alanlar gibi örgü alanında da çeşitlenen modellerle, ipliklerle ve fark edilen ihtiyaçlarla örgünün birçok bölümü oluşuyor. Değişen ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra hem bu alanda hizmet veren hem de dekorasyon ve dokusal form çeşitliliğini de içerisinde barındırıyor örgü alanı. Gelişen teknolojiyle de üretim ve kullanım olarak çeşitleniyor bu alandaki beceriler. Makineleşme sürecinden sonra pek çok alanda yer alan örgü; şekillenen çeşitleriyle de zenginlik kazanıyor.
Photo credit: @pinterest
Photo credit: @pinterest
Karar Verelim: İşlenebilir Kullanım Çeşitliliği
Örgü alanını genel olarak ele alırsak çeşitli kullanım seçeneklerine göre yapılış kısmından da ayrıca bahsetmemizi doğru buluyorum. Şiş, tığ, teknolojiyle birlikte gelişen makine ürünleri ve mil kullanarak bir çok farklı modeller yapabildiğimiz bu sanat dalı kendimize göre düzenlenebilecek bir çok ürünü yaratmamıza imkan sağlıyor. Dantelleri bilmeyen yoktur sanırım. Çok eski zamanlardan günümüze gelen bu sanat Türk adetleri arasında yerini almıştı bir zamanlar. Çeyizlerde bulunan dantel vitrin örtüleri, yatak örtüleri, sehpa örtüleri, televizyon örtüleri, perde, kırlent gibi bir çok model ve kullanım alanında kendine yer bulmuştur dantel örgü türü. Günümüzde bu dekoratif amaçlar değişerek mumluklarda, lamba üzeri kaplamalarda, runnerlarda uygulanıyor.
Basit şişlerle örülen ürünler tığ işlerine göre daha kolay bir işçilik gerektirir ve daha yaygındır günümüzde. Daha çok tekstil alanında karşılaştığımız bu örgü türü zamanla gelişerek evimize bir çok dekoratif ürün yaratmamıza da olanak sağlıyor. Yine dantel ürünler gibi kırlentler, battaniyeler, sepetler, koltuk ve yatak örtüleri, duvarlara asılabilen örgü çantalar, yine bir çok ürüne kaplama şeklinde tasarlanan bir oluşuma dönüştü. Resim çerçevesi kaplama gibi pek çok ince detaylarda kendine yer bulan örgü işi mimari olarak hayatımızda yerini alıyor.
Dokuma tekniğini de örgü adı altında ele alacağım. Her ne kadar farklı düzeneklerle yaratılıyor olsa da benzer mantıkta oluşuyor dokuma sanatı. Evimizde de dokuma tekniğiyle üretilen pek çok ürün yer alıyor. Koltuk kumaşları, yastık kumaşları, nevresim takımları, perdeler.. Özel olarak örneklendirmek gerekirse keten dokuma perdeler, dokuma kilimler veya makrome dokuma duvar süslerini sayabiliriz bu alanda örnek olarak.
Pek çok çeşitli modelleri bulunan her alan kendi içerisinde bir sanat diyebileceğimiz bir oluşum örgü alanı. Şişlerle yaratılan, pek çok insanın bildiği, bir çok örgü çeşidi mevcut. Bunlardan bazıları; yıldız örgü, selanik örgü, balık sırtı örgü, yasemin örgü, istiridye örgü, buğday örgü, haroşa örgü, düz örgü gibi birçok model mevcut. Hepsinin farklı yapım teknikleri var ve çeşitli renk iplerle sayısız farklı model yaratabiliyorsunuz.
Photo credit: @pinterest
Photo credit: @pinterest
Photo credit: @pinterest
Sonuç Değerlendirmesi: Yaratım ve Kullanım Zenginliği
Çok çeşitli renkli iplerin mevcudiyeti ve kendimizin dahi yaratabileceği modellerle örgü alanı, evimizin her alanında bir yere sahip olabilir. Kış ayına uygun sıcaklığı ve dokusal olarak yumuşaklığı yine evimizde yer verebileceğimiz duyusal olarak da bizi rahatlatan enerjisiyle örgü sanatı, hayatımızda hatırı sayılır bir yere sahip. Evimizdeki enerjiden ve rahatlıktan sürekli bahsediyorum ve bu alanda örme etkisi daha soft daha sakin bir duyu yaratıyor içimizde. Evimiz kendimizi en az korumaya ihtiyaç duyduğumuz alan, bu hisse uygunluğu malzemelerin dokusal yumuşaklığı ve daha organik algılanmasından kaynaklanıyor. Soğuk kış aylarında yumuşak örgü battaniyemizle birlikte hepimizin film anısı vardır diye tahmin ediyorum.
Bu ay konumuz örgü sanatı olunca mimari alandaki yazımın yanında, beesdesigner şirketi adı altında, tekstil alanında da örgü ürünler tasarladığım beessoft markasını tanıttım bu ay moda bölümünde, göz gezdirmeyi unutmayın..
Herkese sıcak ve huzurlu bir Ocak ayı diliyorum, her alanda. Keyifli okumalar.
Kapak Fotoğrafı: @pinterest
Sanat Yazarı, Restoratör İç Mimar
Betül AKYAZI @ecmella @bee.sdesigner
Comments