Kasım Ayı Diyabet Farkındalık Ayı
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) önerileri ile 1991 yılından itibaren diyabetin farkındalığını arttırmak ve harekete geçmek için tanımlanan ‘Dünya Diyabet Günü’ insülini keşfeden Frederick Banting’in doğum günü olan 14 Kasım gününde diyabetli bireylerin, sağlık profesyonellerinin, politika yapıcıların ve halkın bir araya gelerek kutladığı küresel bir etkinliktir.
Mavi halka logosu ile temsil edilen Dünya Diyabet Günü, küresel bir kitleye erişmektedir. Diyabet için birleşmeyi ve bir araya gelmeyi ifade eden mavi halka, diyabetin evrensel oluşunu ve küresel diyabet birlikteliğini sembolize etmektedir.
Diyabet tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sık görülen kronik bulaşıcı olmayan bir hastalıktır.
Diyabetten korunmak veya eğer diyabetseniz de kontrol altına alarak yönetebilmek adına diyabeti anlamak ve temel bilgileri edinmek yaşam kalitenizi arttırmak adına önemlidir.
Diyabet nedir?
Vücudumuzun pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonunu üretememesi ya da ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucunda kan dolaşımında şekerin birikmesine bağlı kanda yüksek şeker varlığına neden olan kronik metabolik bir hastalıktır.
Diyabetin birden fazla tipi vardır. Diyabet hastalığı; tip 1 diyabet, tip 2 diyabet, gebelik (gestasyonel) diyabeti, diğer spesifik tipler olarak sınıflandırılmaktadır.
Diyabetin Yönetimi
Kan şekeri düzeyinin kontrol altında tutulmasını amaçlayan diyabetin yönetiminde sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, kan şekeri takiplerinin yapılması, gerekli eğitimlerin yeterince alınması ve hekim tarafından gerektiğinde ilaç ve/ veya insülin tedavisi ile sağlanmaktadır. Aslında diyabetin yönetilmesinde sağlıklı bir yaşam tarzının benimsenerek bunun sürdürülmesi en önemli kısımdır.
Kişinin bedenin ihtiyaçlarına uygun sağlıklı, yeterli ve dengeli bir diyetin takip edilmesi, düzenli egzersiz ve kilo kontrolünün sağlanması kan şekeri düzeninin düzenlenmesinde destekleyici olmaktadır.
Diyabeti bilip anlamak; hastalığı yönetebilmek ve diyabete bağlı komplikasyonları önleyerek yaşam kalitenizi arttırmaktaki temel adımlardır.
Diyabette beslenme; sağlıklı bir hayat sürmek isteyen herkesin uyması gereken yeterli ve dengeli beslenme kurallarını içermektedir.
Diyabet & Beslenme
Diyabetten korunmak, diyabetin tedavisi ve kan şekerini kontrol altına alarak diyabete bağlı komplikasyonların geciktirilmesi ve tedavi edilmesinin sağlanmasında tıbbi beslenme tedavisi tedavinin önemli bir parçasıdır. Burada önemli olan kişiye uygun sağlıklı, yeterli ve dengeli bir beslenme planını oluşturularak bunun sürdürülebilir olması sağlamayı ve en önemlisi de kişinin yaşam kalitesini arttırmayı amaçlamaktadır.
Diyabetli bireylerin enerji ve besin öğeleri ihtiyacı, diyabetli olmayan bir kişi ile aynı olup sağlıklı beslenme herkes için gerekli ve geçerlidir. Diyabette beslenme; sağlıklı bir hayat sürmek isteyen herkesin uyması gereken yeterli ve dengeli beslenme kurallarını içermektedir.
Diyabette beslenmeye dair genel öneriler;
Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenin.
Kişinin günlük enerji ihtiyacını karşılarken bunun bireye özgü planlanarak sağlıklı bir içeriğe sahip olması, doğru besinlerden yeterli ve dengeli miktarda içermesi hem kilo kontrolünün sağlanması hem de kan şekeri kontrolünün sağlanmasını destekleyecektir.
Öğünlerinizin içeriğinin karbonhidrat, protein ve yağ dengesinin sağlanmasına dikkat edin.
Diyabetli bireylerde tedavi hedeflerine, bireysel tercihlere, mevcut beslenme alışkanlıklarına dayalı olarak makro besin ögesi dağılımı bireyselleştirilir. Günlük enerji ihtiyacının%45-60’ı karbonhidratlardan, %10-20’si proteinlerden, %20-35’i yağlardan karşılanabilmektedir.
Doğru karbonhidratları tercih edin.
Kan şekerinizi hızlı yükselten şeker ve şeker içeren yiyecekler, beyaz unla hazırlanmış kek, börek, poğaça, meyve suları,pirinç gibi basit karbonhidratlar yerine kan şekerinizi daha yavaş yükselten tam buğday unlu besinler, meyve ve sebzeler gibi kompleks karbonhidratlardan yana besin tercihinizi kullanın. Vücudun ihtiyacı olan enerjiyi kompleks karbonhidratlardan karşılayarak kan şekerinin daha geç ve daha yavaş yükselmesini sağlayabilirsiniz.
Öğünlerin sıklığı ve içeriğini kontrol edin.
Genel olarak ana öğünlerin düzenli aralıklarda olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Gün içerisinde öğün aralarında tüketilecek ara öğünler kişinin durumuna göre planlanmalı ve sağlıklı içeriği sahip olmalıdır.
Ara öğün alternatifi; 1 küçük boy elma + 10 adet çiğ badem veya 1 su bardağı (200 ml) kefir + 1 avuç leblebi.
Lif içeriği yüksek besinleri tüketin.
Lif (posa), yiyeceklerde bulunan karbonhidratların, sindirim sisteminde parçalanmayan kısımlardır. Özellikle tahıllar, tam buğday unu, kurubaklagiller, meyve ve sebzeler posadan zengindir. Bu besinlerin tüketilmesi yemekten sonra kan şekerinin daha yavaş yükselmesini sağlar, bağırsak hareketliliğini arttırır ve aynı zamanda tokluk sağlayarak ağırlık kontrolünün sağlanmasına yardımcı olur.
Akdeniz tarzı beslenin.
Bitkisel gıdalar, tahıllar, meyveler, sebzeler, baklagiller, zeytinyağı ve yağlı tohumlar tüketimine dayanan Akdeniz diyetinde kırmızı et ve diğer et ürünlerinin nispeten sınırlı tüketimini dengelemeyi amaçlarken, orta düzeyde balık, deniz ürünleri ve süt ürünleri tüketilir.
Yüksek düzeyde antioksidan, doymamış yağ asitleri, düşük enerji içermesi ve posadan zengin olması sebebiyle diyabetin önlenmesi ve tedavisinde önemli role sahiptir.
Öğünlerinizi önceden planlayın.
Her zaman özellikle dışarıda çok fazla vakit geçiriyorsak sağlıklı beslenmek çok kolay olmayabiliyor. Bu yüzden haftalık veya günlük beslenme planınınızı yaparak hazırlıklı olmak işleri kolaylaştıracaktır. Örneğin alışverişe gitmeden önce eksikler listesini planlayarak başlayabilirsiniz.
Beslenmenizde çeşitliliği sağlayın.
Hiçbir besin tek başına mucizevi bir etkiye sahip değildir. Sağlıklı beslenmek için hergün çeşitli yiyeceklerden tüketerek farklı besinlerin besin öğesi içeriğinden faydalanmış olacaksınız.
Tabak modeline göre beslenmeye dikkat edin.
Tabağınızın yarısını mevsimine uygun olacak şekilde salata, yeşil fasulye, brokoli, karnabahar, lahana ve brokoli gibi sebze grubuyla, tabağın dörtte birini tavuk, hindi, yumurta, kuruyemişler (fındık, badem) ve kurubaklagiller (nohut, mercimek) gibi bitkisel ve hayvansal protein kaynaklarıyla ve tabağın dörtte birini çavdar ekmeği, tam buğdaylı makarna, bulgur, yulaf gibi karbonhidratlı yiyeceklerle doldurun.
Yazımızı okudunuz, bir de bizi dinlemek isterseniz;
Diyabet Diyetisyeni
Uzm. Dyt. Merve GÜLDALI SERİN @merveguldaliserin @uzmdytmerveguldali
コメント